برای اینکه یک کار پژوهشی همانند پایان نامه یا رساله ارزش علمی پیدا کند، محقق باید از روش ها و ابزارهای گردآوری اطلاعات خوبی بهره ببرد. متداول ترین روش ها و ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل: پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، مطالعه کتابخانه ای و مطالعه اسناد و مدارک می شود.
پرسشنامه
رایج ترین و پرکاربردترین روش برای گردآوری اطلاعات، تنظیم پرسشنامه است.
پرسشنامه باید شامل اجزاء زیر باشد:
۱- نامه ی همراه
۲- دستورالعمل
۳- سوالات دموگرافیک
۴- سوالات اصلی پرسشنامه
به طور کلی سوالات پرسشنامه به دو صورت ارائه می شوند:
سوالات بسته- پاسخ
سوالات باز- پاسخ
روش های تهیه پرسشنامه
پرسشنامه را می توانید به طرق مختلفی تهیه کنید:
پرسشنامه استاندارد در صورت وجود.
تهیه پرسشنامه بر اساس سوابق تحقیق.
تحقیق در یک فرآیند دو مرحله ای انجام می شود:
در مرحله اول، هدف مشخص کردن معیارها و عوامل اساسی و مرحله دوم طراحی و توزیع پرسشنامه بر اساس این عوامل مشخص شده.
انواع پرسشنامه
پرسشنامه ها بر اساس معیارهای مختلفی تقسیم بندی میشوند.
بر مبنای نحوه ی توزیع
پرسشنامه حضوری
پرسشنامه پستی
پرسشنامه الکترونیکی
مصاحبه
مصاحبه نوعی نظرسنجی است که نظرات پاسخ دهنده بصورت شفاهی گردآوری می شود.
انواع مصاحبه
مصاحبه سه نوع دارد:
مصاحبه باز (آزاد)
مصاحبه هدایت شده
مصاحبه بسته (محدود)
در این نوع مصاحبه، سوالات با پاسخ های محدود و به اصطلاح کلیشه ای معین مطرح می شود.
مشاهده
این روش در تحقیقات تجربی و شبه تجربی، که در آن نمی شود از روش پرسشنامه استفاده کرد، کاربرد دارد.
انواع مشاهده
مشاهده نیز دو نوع دارد. مشاهده انفعالی و مشاهده فعال.
حالت انفعالی
بدون دخل و تصرف محقق، رفتار طبیعی افراد مورد مطالعه قرار میگیرد.
حالت فعال
در این نوع مشاهده برخلاف نوع دیگر، محقق حضور دارد.
مطالعه کتابخانه ای
مطالعه اسناد و مدارک
روش ها و ابزارهای گردآوری اطلاعات